Stalen liggers
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Stalen liggers zijn dragende balken, meestal vervaardigd uit staalprofielen, die worden gebruikt in constructies om belastingen te overbruggen en af te dragen op steunpunten.
Omschrijving
Stalen liggers zijn essentiële elementen in diverse bouwconstructies, zoals gebouwen, bruggen en industriële hallen. Ze worden gewaardeerd om hun hoge sterkte, stijfheid en relatief lage gewicht in vergelijking met bijvoorbeeld beton. De term 'ligger' kan zowel voor stalen als houten balken worden gebruikt. Stalen liggers worden vaak geproduceerd als profielstaal, waarbij de doorsnede een specifieke vorm heeft. Deze profielen worden verkregen door walsen, rolvormen of extruderen en de afmetingen zijn veelal genormeerd. Warmwalsen is een veelgebruikte productiemethode.
Naast de standaard gewalste liggers, zoals IPE- of HEA/HEB-profielen, bestaan er ook samengestelde balken die worden gecreëerd door verschillende staalprofielen aan elkaar te lassen, bouten of klinken. Vroeger werden hiervoor vaak klinknagels gebruikt. Een ligger kan ook samengesteld zijn uit balken of staven die samen als één geheel functioneren, zoals een vakwerkligger. Als een ligger specifiek wordt toegepast om een constructie stijf te houden, zoals bij bruggen, wordt deze een verstijvingsligger genoemd.
Soorten stalen profielen
Stalen liggers komen voor in diverse profielvormen, aangeduid met lettercombinaties die vaak gerelateerd zijn aan de doorsnede. Veel voorkomende typen zijn I-profielen, H-profielen, U-profielen, T-profielen, Z-profielen en kokerprofielen.
* I-profielen: Herkenbaar aan de I-vormige doorsnede met flenzen aan de boven- en onderkant en een lijf ertussen. IPE-profielen (I Profiel Europees) hebben parallelle flenzen, terwijl INP-profielen (I Normaal Profiel) schuinere flenzen hebben.
* H-profielen: Ook wel breedflensprofielen genoemd, hebben bredere flenzen dan I-profielen en lijken op een H. Voorbeelden zijn HEA, HEB en HEM profielen, waarbij HEB over het algemeen een grotere draagkracht heeft dan HEA.
* U-profielen: Hebben een U-vormige doorsnede met parallelle flenzen en een lijf.
* Kokerprofielen: Hebben een gesloten, vaak rechthoekige of vierkante doorsnede.
Naast deze standaardprofielen bestaan er ook speciale uitvoeringen zoals raatliggers, met raatvormige openingen in het lijf, en vollewandliggers (of plaatliggers), gevormd met een gesloten lijfplaat. Ook de hoedligger, die wordt toegepast als drager van vloeren, is een voorbeeld van een specifiek gevormde stalen ligger.
Toepassing en behandeling
Stalen liggers worden breed toegepast in de bouwsector, van woningbouw tot grote infrastructuurprojecten. Ze kunnen worden gebruikt voor het dragen van vloeren, daken en wanden.
Om de levensduur van stalen liggers te verlengen en te beschermen tegen corrosie, worden vaak beschermende behandelingen toegepast. Voorbeelden hiervan zijn stralen en menie aanbrengen (voor binnentoepassingen waar de balk in het zicht blijft) of galvaniseren (voor buitentoepassingen). Bij het fabriceren van stalen liggers, met name bij grotere overspanningen, kan een lichte opwaartse welving, ook wel zeeg of toog genoemd, worden aangebracht om doorbuiging onder belasting te compenseren. Dit draagt bij aan de stijfheid van de constructie.
Vergelijkbare termen
Betonliggers
Gebruikte bronnen: